Hollustuhræsni

Jólin eru liðin með öllu sínu áti og drykkju, hangikjöti, hamborgarahrygg og rjúpu. Þjóðin át yfir sig að vanda en samviskan lúrði undir, aðeins grillti í raddir sem sögðu að þetta væri ef til vill ekkert voðalega hollt. Fjölmiðlarnir sáu til þess að samviskan var ekki alveg svæfð. Svo leið árið í aldanna skaut, áramótaheit voru strengd við undirleik margradda kórs ýmissa sjálfskipaðra hollustusérfræðinga. Og viti menn líkamsræktarstöðvarnar troðfylltust af fólki með nýju fínu áramótaheitin sín. Og hver einasta verslun og hamborgarabúlla fór að auglýsa hollustu sem best hún gat. Hollustuhræsnin er nú um það bil í hámarki og verður líklega næstu daga og fram á bóndadag ef líkum lætur. Þá kemur þorramaturinn og hollustan gleymist. Hið hlægilega er að þessu sinni að enginn veit eiginlega hversu hollt það er sem menn láta í sig. Krabbameinsvaldandi áburður er borin á túnin og iðnaðarsalt er notað í matinn og stundum er hann mengaður frá sorpbrennslustöðvum. Hreinleiki íslenskra matvæla er horfinn en við eigum samt hollustu og bestu matvæli í heimi en að sönnu ekki þau ódýrustu.

Okurflug

Það stendur ennþá til að hækka fargjöld í innanlands flugi og að þessu sinni duglega frá og með aprílbyrjun næstkomandi. Nú eru það svo sem engin ný tíðindi að fargjöld í innanlandsflugi hækki, eiginlega hefur hér verið stundað okurflug allt frá því að maður man fyrst eftir sér. Segja má að þetta hafi verið eðlilegur hlutur á meðan hin svo kallaði kolkrabbi hélt utan um þetta eins og flest annað í þjóðfélaginu en því miður hefur breytingin ekki orðið mikil eftir að tök hans losnuðu. Að vissu leyti hefur skattmann tekið við hlutverki hans. Alltaf er verið að finna upp einhverja nýja skatta á þessa lífæð landsbyggðarinnar. Og eitt af síðustu verkum Steingríms frá Gunnarsstöðum var að heimila hækkun lendingargjalda í Reykjavík auk þess að demba einhverjum kolefnisskatti ofan á kolefnisskatt Evrópusambandsins. Aðspurður um það hvers vegna lendingargjöldin hefðu verið hækkuð sagði hann að það þyrfti að reka flugvellina. Mikið rétt, en til að hafa flugvelli þarf flugvélar til að lenda á þeim og til að hafa flugvélar þarf að hafa einhverja til að ferðast með þeim. En þetta skilja menn ekki í Kelduhverfinu, enda varla komnir inn í bílaöldina þarna. Vinstri grænir hafa talað mikið og fagurlega um ferðaþjónustu sem framtíðaratvinnugrein en þetta er varla eitt skrefið í að efla hana. Mikið væri nú indælt ef að menn hefðu hugsun á því í nafni norrænnar velferðar að koma á niðurgreiðslum fargjalda fyrir það fólk sem ekki getur af heilsufarslegum eða félagslegum ástæðum notfært sér þjónustu hinnar heilögu blikkbelju, en margt af því fólki er meðal þeirra sem aldrei hefur haft efni á því að njóta þess lúxus sem innanlandsflug á Íslandi er.

Mænt á Bessastaði

Fyrst smá athugasemd. Ríkissjónvarpið er búið að birta viðbrögð háskólakennara á Akureyri við Vaðlaheiðarskýrslunni sem hann að sjálfsögðu telur ekki mikils virði. Að öðru.

Margir mæna nú löngunaraugum til Bessastaða enda þykir sú jörð hin ágætasta þó svo að breskum fjölmiðlamönnum hafi ekki þótt mikið til koma þegar hún Dorrit gerðist húsfreyja á stað þeim og þótti hún heldur taka niður með því að giftast búandkarli þeim sem þar bjó. En eitthvað virðist staðurinn hafa sér til ágætis og mörg nöfn eru nefnd þegar rætt er um næsta ábúanda þar. Og jafnvel þó að Ólafur haldi eftir smá glufu opinni svo hann geti skriðið inn ef hann ákveður að hætta við að hætta en slíkt gæti vel komið til greina til dæmis ef frambjóðendur reynast lítt eftirsóknarverðir. Það hafa svo sem ýmis nöfn verið nefnd, til að mynda Jón Gnarr en varla eru menn yfir sig spenntir fyrir því að framleidd verði serían forsetavaktin. Menn hafa nefnt Pál Óskar og má vel vera að einhverjum hugnist að sjá forsetan koma alveg gorgious niður diskóljósafoss við Bessastaði, en vissulega færi það í sögubækur ef hommi væri forseti og lesbía forsætisráðherra. Nokkur fleiri nöfn hafa verið nefnt hið ágætasta fólk örugglega en engir skemmtikraftar, þannig að forsetaembættið yrði aftur virðulegt, valdalaust en frekar leiðinlegt tylliembætti, laust við þá djörfung, nýsköpun og áræði sem hið nýja Ísland hefur svo mikla þörf fyrir.

Vaðlaheiðarblús

Nú rétt fyrir helgi bárust af því fréttir að einhver mannvitsbrekkan fyrir sunnan, verkfræðingur sem eitthvað vann að hvalfjarðargöngum hafi sent frá sér skýrslu um Vaðlaheiðargöng þar sem hann telur þau óráð hið mesta og að þar muni milljarðar falla á skattborgara.  Að sjálfssögðu var þessari skýrslu slegið upp sem aðal frétt í Ríkissjónvarpinu á meðal álitsgjafa þar var Vinstri græna skákstelpan úr Kópavogi Guðfríður Lilja sem einhverja hluta vegna hefur verið í mikilli krossferð gegn framkvæmd þessari. Vissulega kostar þessi framkvæmd einhverja milljarða en líklegt er að vegtollar muni greiða þetta að talsverðu leyti einfaldlega vegna þess að menn muni ekki að minnsta kosti ekki á veturna nenna að fara Víkurskarðið. Og ef alvara verður gerð að því að leggja niður sjúkrahúsið á Húsavík verður bara þess vegna um talsverða umferð þarna á veturna.  Jafnvel þótt sýna megi fram á að þessi framkvæmd muni að einhverju leyti lenda á skattborgurum er slíkt ekkert nýnæmi, tókum Hörpu sem dæmi. Hún átti upphaflega að kosta um það bil 4-5 milljarða en endaði í 28. m.a. vegna þess að spilltum einkaaðilum var hleypt þarna að. Harpan verður aldrei sjálfbær framkvæmd en hún er af mörgum talið falleg bygging og samfélagsleg nauðsyn. Ekki verða Vaðlaheiðagöng neitt sérlega falleg en um samfélagslegan þátt þeirra þarf ekki að deila. Þau munu verða þáttur í með öðru að gera norðausturland að sterkri efnahagslegri heild til frambúðar löngu áður en búið verður að greiða Hörpuna niður.

Athugasemd: Af hverju hefur sjónvarp allra landsmanna ekki talað við neinn fulltrúa norðan manna vegna þessa máls. Er Páll Magnússon handbendi einhverja vinstri grænna klíku sem stjórnað er af Guðfríði Lilju, Ögmundi og SÁÁ.?

Áramót óvissunnar

Segja má að síðasta ár hafi liðið í aldanna skaut í algjörri óvissu og sama óvissan ríkir einnig nú í upphafi þessa nýja afmælisárs Akureyrar. Forsetinn okkar gaf tóninn með nýársávarpi sínu þar sem hann sagði að hann mundi líklega hætta haldandi þó opinni einhverri glufu til að halda áfram. Ríkisstjórnin var áður búin að leggja þann kapal í venjubundnu gamlársdagspartýi sínu á Bessastöðum en auðvitað er allt í óvissu hvort sá kapall muni ganga upp enda margir óánægðir með útkomuna.

Úti í Evrópu er svo ekki minni óvissa. Tvísýnt er hvort evran og þar með reyndar sjálft Evrópusambandið lifi af alla þessa skuldavitleysu sem sum ríkin virðast hafa lent í. Oft vegna ævintýralegrar spillingar sem þar ríkir eins og dæmin sanna til dæmis í Grikklandi. Og vestan hafs kjósa Kanar sér nýjan forseta næsta haust ef þar verður ekki allt í upplausn vegna kjarnorkustyrjalda við Íran. Nema arabíska vorið teygi sig þangað og reki Ayatollana frá völdum áður en þeir ná að demba þjóðinni út í tortímingu kjarnorkustyrjalda með orðin "Mikill er Allah" á vörunum.

Hvítur heimsendir

Ef ráða mætti af fréttum fjölmiðla síðustu daga mætti ætla að heimsendir væri á næsta leyti, hvítur heimsendir. Yfir höfuðborgarsvæðinu liggur 33 cm snjólag og mun það hið þykkasta í desember síðan mælingar hófust í kringum 1920. Nú er það svo sem engin frétt þó snjór fari jafnvel í tvöfalt meira magni en þetta en þarna syðra virðist ekki meiri snjór en þetta færa allt úr skorðum. Björgunarsveitir eru sendar út um allt til að pikka út misjafnlega vanbúna bíla sem sumir hverjir leggja af stað án þess að nokkur möguleiki sé á því að þeir komist eitthvað. Snjóruðningstæki eru auðvitað allt of fá enda gerist þetta varla nema einu sinni til tvisvar á áratug. Að þessu leyti búa til dæmis Akureyingar mun betur, þessar aðstæður eru það árvissar að til er útbúnaður og mannskapur til að bregðast við þó vissulega geti hugsanlega komið til svo öflugs óveðurs að til neyðarástands komi.                                                                                                                                                         Eiginlega hvarflar að manni hvort það sé hagstætt að koma á fót hér á landi svo stórum þéttbýliskjörnum að það skapi vandræði í því rysjótta og breytilega veðurfari sem þessi eyja okkar norður í dumbshafi býður upp á.

Ein lítil jólasaga

Eftirfarandi jólasögu af Brekkunni heyrði ég á dögunum. Saga þessi er næstum því svo ótrúleg að hún gæti sem best verið sönn og af henni ná ýmsan lærdóm draga.

Það var aðfangadagur. Fallegasta villan á Brekkunni stóð ljósum prýdd úti sem inni. Nokkuð yfirdrifnar jólaskreytingar eins og oft gerist hjá betri borgurum. Í villu þessari bjó par eitt, ung kona af besta standi bæjarins sem nýlokið hafði háskólaprófi frá fínasta háskólanum í landinu og kærasti hennar, strákur sem unnið hafði verkamannavinnu en síðan farið út í alls kyns brask. Hafði hann auðgast allnokkuð af þessu en þó þótti stúlkan hafa nokkuð tekið niður fyrir sig með því að bindast honum. Kærastinn átti sjö ára son með ungri konu sem vann láglaunastarf og átti vart til hnífs og skeiðar því hafði hann nú ákveðið að taka soninn yfir jólahátíðina.

Leið nú hátíðin við glys og glaum. Að því loknu hélt drengurinn aftur heim í kotið til móður sinnar. Spurði hún hvað faðirinn hefði gefið honum í jólagjöf. Sagði drengurinn að hann hefði fengið 32 tommu flatskjá. Spurði hún þá hvort hann hefði ekki komið með flatskjáinn með sér en hann sagði að ákveðið hefði verið að flatskjárinn stæði í fínu stofunni í villunni. Spurði móðirin nú hvort hann hefði þá ekki fengið neitt fleira og hvað hann eigi við. Fór hún því næst fram í eldhús og sótti einfalda, hvíta snjóþotu og rétti honum. "Þetta er jólagjöfin til þín frá mér." Drengurinn grét af gleði um leið og hann tók við þotunni en 32 tommu sjónvarpsskjárinn var gleymdur.  

Myrkur í ljósinu

Oft stendur maður sjálfan sig að því að stilla á Omega þegar mann langar að skemmta sér eða hlusta á einhvern þvætting sem kallaður er kristin trú. Það verður þó að segjast að á aðfangadag var manni ekki skemmt. Þegar stillt var á Omega eftir hádegið þann dag stóð maður í þeirri trú að verið væri að flytja eitthvað uppbyggilegt og fallegt svona í innganginum að jólunum. En nei, á skjánum mátti sjá einhvern karlskrögg vera að dásama Ísraelsríki og úthrópa Palestínumenn, Hamas og Islam, allt í einum graut.

Nú getur það vel verið að gyðingar hafi verið Guðs útvalin þjóð að minnsta kosti hafa þeir sjálfir sagt það. Og þetta hafa þeir reyndar orðið að gjalda dýru verði. Og hitt má deila um hvort að Palestínumenn séu þjóð, það er sagnfræðinga að skera úr um hvort svo hafi verið fyrir 1948 en ekki er hægt um það að deila að Palestínumenn urðu til sem þjóð við ákvörðun Sameinuðu þjóðanna um að skipta Palestínu. Fólk var rekið úr bústöðum sínum þar sem það hafði átt heimili um aldir og því dreift vítt og breitt um heiminn en gyðingum safnað saman á smá blett þar sem sagt er að eitt sinn hafi staðið ríki þeirra, sem síðar var reyndar þurrkað út og gert að nokkrum rómverskum skattlöndum, sem valdalausir smákóngar voru settir yfir.

Við þurfum ekki að rekja söguna lengur, gyðingar sjálfir voru reknir þarna burt eftir uppreisn árið 79 eftir Krist. en einmitt á þeim árum urðu fyrstu kristnu söfnuðirnir til. Jesús Kristur var að sönnu gyðingur og gerði í sjálfu sér ekki sem slíkur uppreisn gegn gyðingatrú þó margt í kenningu hans hafi verið nýbreytni og í raun stangast á við lögmálið. Nokkuð sem reyndar kostaði hann lífið. En eitt er gegnum gangandi  í gegnum alla hans kenningu. Hann barðist hart gegn og gagnrýndi þá sem sífellt voru með trúna á vörunum. Að öllum líkindum hefði hann fordæmt Omega harðlega því það er ekki í samræmi við hugsun hans að grobba sig af eigin kristni heldur sýna hana í verki, hugsun og umburðarlyndi. Því skal hér bætt við að hermenn hins Guðs útvalda ríkis frömdu fyrir nokkrum árum alvarleg helgispjöll þegar þeir drápu fólk sem leitað hafði skjóls í fæðingarkirkjunni í Betlehem. En nú í ár berast þær fréttir að Abbas leiðtogi Palestínu hafi verið við miðnæturmessu í hinni sömu fæðingarkirkju í Betlehem. En á Omega skall á myrkur í öllu ljósaflóðinu sem einkennir aðdraganda hinnar kristnu hátíðar.

Græn Jól

Eitt ástsælasta jólalagið ber nafnið Hin fyrstu jól og mun vera eftir Ingibjörgu Þorbergs við texta eftir Kristján frá Djúpalæk, mjög fallegan texta sem lýsir stemmingunni í Betlehem hina fyrstu jólanótt. Eitt smáatriði í textanum er þó svolítið athyglisvert, þar segir öll jörðin var þakin jólasnjó skáldið horfir þarna fram hjá þeirri staðreynd að það snjóar aldrei í Betlehem og ólíklegt er að Jesú Kristur hafi nokkurn tíma séð snjó á 33ja ára ævi sinni. Hinn ómissandi jólasnjór er sennilega til kominn á norðurhveli vegna tengsla jólanna og fornra germanskra sólstöðuhátíða en í rómaveldi eru jólin sem kunnugt er sett á 25. desember sem er forn fæðingardagur sólarinnar með rómverjum. Í nýlegu viðtali við Stefán Jón Hafstein þar sem hann fjallaði um störf sín í Malaví að þar gangi allt út á að jólin verði græn en reyndar er það spurning um líf og dauða að rigningartíminn hefjist á þessum tíma svo að maís uppskeran bregðist ekki en í upphafi regntímans verður öll jörðin iðagræn. Þetta sýnir okkur hversu jólasiðir og reyndar inntak jólanna sjálfrar eru ólíkt frá einni breiddargráðu til annarra þó að undirstaðan sé í rauninni alltaf sú sama.  Jólahátíðin er alltaf hátíðin sem markar sigur ljóssins yfir myrkrinu og lífsins yfir dauðanum, hvað er fegurra en að velja mesta mikilmenni sem uppi hefur verið fæðingardag á þessum tímamótum. Afar litlar líkur eru á því að Jesú Kristur hafi fæðst 25. desember en engu að síður er enginn dagur betur fallinn til að teljast afmælisdagur hans.

Austurfararnir

Seint á nítjándu öld voru miklir flutningar úr landi. Fjöldi fólks, ekki síst af Norður- og Austurlandi, ákvað að yfirgefa allt og hverfa á vit ævintýranna í Vesturheimi. Vonin var sterk í brjóstum margra, vakin af fjölda málglaðra agenta sem stjórnvöld sendu frá Bandaríkjunum og Kanada, enda hér að fáu að hverfa. Mest af því fólki sem af landinu flutti voru fátæklingar, oft fólk sem hreppurinn borgaði undir til að losna við framfærslu, en margt af því reyndist dugandi fólk þegar vestur kom.

Kenningar eru uppi um að þessir þjóðflutningar hafi að einhverju leyti stafað af því að landið hafi á þeim tíma hreinlega ekki borið alla sína íbúa. Og ekki er hægt að tala um sérstakan atgervisflótta þá þar sem lítið var yfirhöfuð um velmenntaða sérfræðinga á Íslandi hvort eð var. Þó eru líkur á að þessir landflutningar hafi dregið úr hagvexti og framþróun á vissum landssvæðum á Íslandi.  

Nú í dag liggur straumurinn í aðra átt, heim til gamla Noregs þaðan sem við upphaflega komum víst svo mörg. Og nú er talað um atgervisflótta því meðal þeirra sem til Noregs halda er mikill fjöldi sérfræðinga til dæmis á heilbrigðissviði þannig að til skorts í vissum starfsgreinum kann að koma fyrr eða síðar. Og hér er mikil vá fyrir dyrum. Landið getur hæglega lent í fátækrargildru líkt og þróunarlöndin ef það missir mikið af sínu menntaðasta og hæfasta fólki, rétt eins og þróunarlöndin hafa gert. Skynsamir menn hljóta því að sjá að ekki verður með góðu móti gengið lengra á braut lífskjaraskerðingar en hins vegar getum við varla farið út í að byggja lífskjörin á neyslu, drifinni áfram af gervipeningum. Við verðum því að fara að bretta upp ermarnar og gera eitthvað til að skapa verðmæti, til að fara að nýta auðlindir okkar til lands og sjávar. Hætta að binda hálfa þjóðina í hálaunastörfum við að selja sjálfum sér hlutabréf í sjálfum sér með veði í sjálfum sér hjá sjálfum sér.