Forsetinn framlengir

Maður spyr sjálfan sig að því hvort okkar ástsæli forseti hafi verið að lesa bloggið mitt á dögunum þar sem sú hugmynd var veðruð að hann sæti t.d. tvö ár af næsta kjörtímabili. Hann hefur í dag gefið í skyn að það sé einmitt þetta sem hann íhugi að gera með nokkuð sannfærandi rökum um að að mikil óvissa sé framundan. Þetta er gott og blessað en nú verður Ólafur að fara mjög varlega með dómgreind sína á næstu mánuðum. Staðan í hinum ýmsum málum er vægast sagt óljós og mikilvægt að enginn feilspor verði stigin. Mikilvægt er að niðurstaða náist í stæðstu málum þjóðarinnar eins og stjórnun fiskveiða og stjórnarskrármálinu fyrir næsta alþingiskosningar, því mjög er hætt við að ríkisstjórn taki við sem lítinn áhuga hefur á breytingum í þessum málum og vísast mun hún hefja hrunadansinn upp á nýtt enda kjósendur með gullfiskaminni. Forsetinn verður að gera sér ljóst að hlutverk hans sem þjóðarleiðtoga verður mikilvægt næstu tvö árin og hann má ekki láta glepjast af vindum stundarvinsælda eða öfgum heimóttarlegrar þjóðernishyggju.

Ballið á Bessastöðum

Okkar ástsæli forseti Ólafur Ragnar Grímsson bauð fjölmiðlum á ball á Bessastöðum mánudaginn 27. febrúar. Tilefnið var spurningin um það hvort hann ætlaði nú að láta staðar numið eða fara að vilja þjóðarinnar eða að minnsta kosti hluta hennar og halda áfram í embætti. Eitthvað virtist hann nú óstyrkur í dansinum og vissi ekki almennilega í hvorn fótinn ætti að stíga, vinstri eða þann hægri eða í hvaða átt. Lausnin var sú að sleppa þessum dansi og bjóða upp í annan á ótilgreindum tíma í þessari eða þarnæstu viku.

Nú er forseta vandi á höndum. Hann hefur vafalaust ætlað sér að hætta en svo komu nú Guðni, Baldur Óskars og fleiri og fóru að safna undirskriftum þar sem skorað er á hann að halda áfram. Áskorun sem forsetinn ýjaði að að hann hefði ekki haft hugmynd um. Og merkilegt nokk að góðir vinir hans og trúnaðarmenn skuli hafa farið út í svona undirskriftasöfnun án þess að leita álits á henni hjá honum fyrirfram. Véfréttastíll forsetans undanfarna mánuði hefur svo haft það í för með sér að enginn hefur þorað að segja af eða á um framboð. Svo virðist sem enginn alvöru frambjóðandi muni þora að fara fram gegn honum bjóði hann sig fram.

Og ekki bætir úr skák sú óvissa sem ríkir varðandi blessaða stjórnarskrána. Er við nú kjósum forseta vitum við eiginlega ekki hvernig forseta við erum að kjósa. Við vitum nákvæmlega ekkert um það hvaða hlutverk honum verður falið í nýrri stjórnarskrá sem vonandi lítur dagsins ljós fyrir sjötugs afmæli lýðveldisins árið 2014. Því finnst manni ef til vill hyggilegast ef forseti til dæmis byði sig fram nú en héldi þeim möguleika opnum að segja af sér embætti eftir tvö ár þegar ljóst verður hvert hlutverk nýs forseta verður.

Krosstré sem brást

Við Íslendingar höfum verið blessunarlega lausir við það að blanda samana stjórnmálaþátttöku manna og einkalífi. Við horfðum með hálfgerðri hneykslun á umræðurnar um framhjáhöld Clintons eða vændiskvennamál Dominique Strauss-Kahn. En svo allt í einu dúkkar upp mál stjórnmálamanns sem að vísu er löngu hættur í stjórnmálum. Það hefur löngum gustað um Jón Baldvin Hannibalsson en á undanförnum árum hefur hann setið á friðarstóli og yfirleitt vel virtur af öllum, þar til nú allt í einu þegar dúkka upp bréf sem hann hafði skrifað ungri frænku eiginkonu sinnar.

Alla rak í rogastans. Gat verið að þessi mikli maður sem meira að segja hafði frelsað Eystrasaltslönd hafi litið girndaraugum á fermingarstelpur og skrifað þeim klámbréf jafnvel á bréfsefni íslensks sendiráðs. Maður trúir þessu varla en þetta er samt staðreyndin. Hér er að sjálfsögðu um fjölskylduharmleik að ræða en hér er líka um að ræða brot í opinberu starfi. Hvort sem það var framið á erlendri grundu eður eigi og má í því sambandi nefna að í skilningi alþjóðalaga telst íslenskt sendiráð íslenskt yfirráðasvæði og því hefur sendiherrann líklega brotið íslensk lög auk þess að hafa brotið í opinberu starfi án þess að upp kæmist. Og vekur athygli þöggun sú sem umlukið hefur allt þetta mál og maður hlýtur að spyrja sig hvort fleiri svona mál hafi átt sér stað. En þetta má þó ekki verða til þess að við tökum upp þann erlenda ósið að nota einkalíf stjórnmálamanna sem tilefni til baráttu í stjórnmálum þó hins vegar verði að taka hart á því ef stjórnmálamenn verða uppvísir að lögbrotum eða óviðurkvæmilegri háttsemi í störfum sínum.

Augngota að sunnan

Það er kunnara en frá þurfi að segja að augnlæknamál hér á Akureyri hafa verið í vægast sagt allmiklum ólestri undanfarin ár. Hér hafa að sönnu starfað tveir ágætir augnlæknar. En annar þeirra er nú að komast á aldur og hinn er svo illa tækjum búinn að augnlæknastofan minnir einna helst á læknaminjasafn og þetta þrátt fyrir þær gífurlegu framfarir sem orðið hafa í augnlækningum á síðustu árum meðal annars með tilkomu leysitækni.

En nú hafa Akureyringar fengið smá augngotu að sunnan. Ungur augnlæknir úr Reykjavík er farinn að venja komur sínar hingað öðru hverju og er upppantað hjá honum marga mánuði fyrirfram enda maðurinn að sögn með nýjustu tæki.

En einn böggull fylgir skammrifi. Hversu ómerkilega skoðun sem maður vill fá hjá honum verður hann að greiða fyrir 10.500.- krónur fyrir utan fastagjald. Sjúkratryggingar taka líklega ekki þátt í að greiða þennan kostnað þar sem aðrir augnlæknar eru fyrir í bænum. Hins vegar greiða þær fargjöld fyrir fólk sem vill leita til augnlækna í Reykjavík, en það kostar ögn meira en þessar 10 þúsund krónur. Þetta gjald segir téður augnlæknir að eigi að standa undir kostnaðinum fyrir uppihald og ferðir hans frá Reykjavík. En það gefur auga leið að hér er um augljósa mismunun að ræða og ekki þá einu.

En þetta mál ætti að opna augu manna fyrir þeirri þörf sem er á því að koma hér upp fullkomnu augnveri með föstum starfsmönnum. Vel mætti hugsa sér að bæjarfélagið auglýsti eftir einstaklingi sem vildi skuldbinda sig til að setjast hér að ef bæjarfélagið greiddi honum viðunandi námslaun. Slíkt hefur átt sér stað þar sem til dæmis sveitarfélög hafa greitt nám félagsráðgjafa gegn skuldbindingu um að þeir vinni á staðnum. Og Sjúkratryggingum væri nær að fara að greiða þessar 10.500.- krónur fyrir sjúklinginn í stað þess að styrkja það viðurstyggilega fargjaldaokur sem verið er að koma á í innanlandsflugi.  

Perrarnir hans Óttars

Læknadagar er sennilega nokkuð virðuleg samkoma þarna koma læknar saman og hlýða á ýmsan fróðleik sem varðar vísindi þeirra og störf. En að þessu sinni vakti erindi eitt á læknadögum talsverða athygli. Erindi þetta flutti Óttar Guðmundsson geðlæknir og fjallaði fyrirlestur hans um að manni skilst geðveiki í dægurlagatextum. Óttar er nokkuð þekktur maður fyrir sérstæðar kenningar sínar í geðlæknisfræði og nokkuð skringileg rit til dæmis um áfengi í Íslendingasögum, en þess má geta að Óttar var einn fyrstur manna til að kalla sig alkahólista sem er eins og kunnugt er er tökuorð úr ensku yfir vínhneigða menn. Nú er röðin komin að dægurlagatextunum. Segja má að manni bregði dálítið við að heyra þessa nýju túlkun á þeim. Óneitanlega er skrýtið að heyra að Lilla Jóns hafi verið eigingjarn kynlífsfíkill, ásamt Einsa kalda úr eyjunum sem reyndar var til og hlýtur það að teljast lítil tillitssemi við afkomendur hans og fjölskyldu að stimpla hann þannig. Þá er afar erfitt að ímynda sér hann Gvend gamla á eyrinni, þetta gæðablóð sem reyndar var til hérna á Akureyri, hafi  í raun og veru verið perri sem á síðkvöldum hafi verið að laumast til að gera eitthvað ljótt við kindurnar sínar sem hann annaðist alltaf af natni og alúð. Vissulega er oft í dægurlagatextum fjallað um ýmsa hluti sem teljast svo sem ekkert jákvæðir svo sem drykkjuskap, framhjáhöld og slark en oft líka um fallega rómantíska ást heima í sveitinni og eftirsjána þegar komið var á mölina. Dægurlagatextar voru í raun mjög merkilegur spegill sinnar samtíðar og ef til vill má taka undir með höfundi að þessi spegill sé ekki á sömu gæðum nú eins og þá.  En vera má að það sé einfaldlega vegna þess að tilveran í malbikuðu neyslusamfélagi samtímans  sé alls ekki eins skáldleg eins og áður var.

Valdasamþjöppun

Þessa dagana horfum við upp á enn eina uppákomuna í okkar samanþjappaða valdakerfi. Eftir hrunið var fyrrverandi forstjóri fjármálaeftirlitsins látinn taka pokann sinn, fjármálaeftirlitið ekki talið hafa staðið sig í stykkinu og helst til legið í dvala meðan að allt hrundi í kringum það. Forráðamenn þess jafnvel sagðir hafa verið í kaffiboðum hjá þeim sem þeir áttu að hafa eftirlit með. Nýr forstöðumaður var valinn og allt virtist leika í lyndi þar til upp komst að hann hafði einhvertíma fyrir mörgum árum setið sem óvirkur stjórnandi í taum aflandsfélögum Landsbankans hvað sem það nú merkir að vera óvirkur  stjórnarmaður í félagi. Hér er um mjög dæmigert mál að ræða. Það virðist ómögulegt að finna nokkurn mann til að stýra einhverri ríkisstofnun sem ekki hefur tengsl við einhverja aðila sem eru tengdir annarri ríkisstofnun eða einhverri annarri stofnun eða fyrirtæki í kerfinu. Ástæðan er auðvitað fyrst og fremst smæð þjóðfélagsins og fámenni og þar með smæð ráðandi stéttar. Eðlilega eru það mjög fáir sem komist hafa að þeim eftirsóttu kjötkötlum og hin ofur sterka miðstýringar árátta bætir hér ekki úr skák. Það er ekki aðeins að þessir menn þekkist allir innbyrðis, matist saman og drekki saman kaffi og spjalli um enska boltann þá er valdakerfið allt staðsett á pínulitlum bletti langt frá miðju landsins, svo miðstýrðu að ekki má flytja flugvöllinn þarna frá um nokkra kílómetra svo allt þjóðfélagskerfið riði ekki til falls. Ekki þarf að orðlengja að þetta kerfi hefur leitt af sér ævintýralega spillingu sem næstum alveg hefur gert út af við sjálfstæði þjóðarinnar. Það er erfitt að sjá hvernig finna má lausn á þessu vandamáli, en segja má að þar sé valddreifing lykilorðið. Flytja verður völd, áhrif og tekjuöflun út í landshlutana. Gera verður aðkomu almennings að ákvörðunum mun einfaldari og skilvirkari en hún er í dag og það verður að stórefla menntakerfið þannig að ungt fólk ekki síst af svokölluðum lægri stigum þjóðfélagsins öðlist þekkingu og færni til að taka yfir sem flest svið eftirslits, stjórsýslu og fjármálalífs. 

Mundu eftir mér Baku

Þá er blessuð söngvakeppnin afstaðin. Mikið var um dýrðir og Harpan hljómaði alls ekki fölsk þarna á laugardagskvöldið. En sjálfsagt hafa herlegheitin kostað sitt og má í því sambandi spyrja sig hvort rétt sé að sjónvarp allra landsmanna sé að daðra við þetta Hörpuskrifli þarna við Reykjavíkurhöfn. 28 milljarðar eru meira en þrenn Vaðlaheiðargöng takk fyrir.

En þetta er nú afstaðið og maður verður að segja að úrslitin eru ásættanleg. Stelpan er snoppufríð og frábær fiðluleikari. Vonandi tekur hún fiðluna með sér til Baku, hún lyftir laginu mikið. En við lá að stórslys yrði. Það lag sem best kom út úr símakosningunni var rappsöngl sem Ingó Veðurguð er skrifaður fyrir þó ekki sæist hann á skjánum. Hefði sennilega unnið ef hann hefði sést sjálfur út á atkvæði fjölmargra barnapía sem eru heima á laugardagskvöldum og hafa aðgang að síma.

En hvað gerist í Baku veit enginn fyrirfram. Má vera að Ingó hefði getað rúllað þessu upp þrátt fyrir allt en Gréta kann annað hvort að vinna keppnina eða hreint ekki komast upp úr forkeppninni. Eurovision er undarleg samkoma hvað sem öllum umræðum um mannréttindi eða ekki mannréttindi líður.

Rauðir mótorhausar

Stefna þjóðarinnar í áfengismálum tekur oft á sig furðulegar myndir. Á dögunum hafnaði víneinokun ríkisins einhverri rauðvínstegund sem kennd var við rokkhljómsveit sem nefnist Motorheads. Skýring þessa var sú að þetta nafn Mótorhöfuð merkti í raun amfetamínfíkill eða eitthvað því um líkt. Og auk þess var eitthvað minnst á það að textar téðrar hljómsveitar væru ekkert sérlega uppbyggilegir fyrir ungdóminn í landinu.

Eitthvað minnist maður þess að hafa heyrt þessa hljómsveit nefnda og einhvern tímann sjálfsagt heyrt með henni lög án þess að hugsa neitt um nokkra dýpri merkingu á nafni hennar. En það verður að segjast eins og er að mjög hefur farið fram enskukunnáttunni hjá forvarnarbatteríinu því oft hafa heyrst og verið vinsælir textar þar sem lítt dulbúinni neyslu eiturlyfja er lýst. Nefnum til dæmis lag Rolling Stones Brown Sugar og Bítlarnir notuðu oftar en ekki orðasambandið "to turn on" í textum sínum. Og tvískinnungurinn kemur einnig fram í því að menn skuli hafa notað þetta smekklega heiti Svartidauði yfir íslenskt brennivín og gefið ferðamönnum að smakka. Þá er oft líka alls konar tepruskapur notaður til að fara í kringum eiturlyf eða áfengi og neyslu þessara vímugjafa. Menn tala um að vera í neyslu þegar neytt er eiturlyfja, menn geta ekki kallað alsælu réttu nafni og svo framvegis. Og okkar ástkæri fyrrverandi fjármálaráðherra skilur eftir sig viðurnefnið besti vinur bruggarans." Verðstefna hans á áfengi hefur leitt til þess að æska þessa lands svolgrar nú í sig alla vega misjafnan landa þegar hún er ekki önnum kafin við að reykja gras.

Baku eða ekki

Heitasta deiluefnið í dag er það hvort Íslendingar eigi að senda keppendur í söngvakeppnina sem haldin verður þarna í Baku í vor. Einhver frétt upprunnin á BBC fór sem eldur í sinu, frétt þess efnis að yfirvöld þarna hafi rekið fátæklinga út á Guð og gaddinn, jafnað hreysi þeirra við jörðu til að byggja kristalshöll eina mikla til að halda keppnina í. Og ekki voru hreysin mikið bætt, sennilega ekki mikils virði. Þó þykir manni harla klént hjá þessum yfirvöldum að hafa þá ekki byggt sómasamlega yfir þetta fólk.

Auðvitað eru mannréttindi þarna í Azerbaijan vafalítið ekki með þeim ágætum sem þau eru hér á Vesturlöndum en hvort það er rétt að sniðganga keppnina þess vegna er stór spurning. Páll Óskar segir: "Nei, við eigum ekki að fara þarna". En einhver virtustu mannréttindasamtök sem til eru, Amnesty International segja að það komi fórnarlömbum mannréttindabrotanna mun betur að við förum. Og hætt er við að þó að við ein hættum við þátttöku hljómaði slíkt fáránlega í Evrópu og hjáróma nema fleiri fylgdu í kjölfarið. Hitt gæti verið sniðugt ef við sendum lag með texta þar sem á lítt dulbúinn hátt væri deilt á þessi mannréttindabrot og önnur þau mannréttindabrot sem viðgangast í Evrópu.

Leyfilegar skoðanir

Kunnur Guðsmaður kenndur að ég held við húskofa einn í Vestmannaeyjum hélt því nýverið fram í bloggfærslu að samkynhneigð væri synd. Þetta er algeng skoðun margra bókstafstrúarmanna þó flestum þyki hún orðin nokkuð gamaldags og forneskjuleg. En ég held að flestir séu sammála um það að menn megi svo sem hafa þessa skoðun fyrir sig en í tilfelli hins umrædda Guðsmanns vandast málið. Svo vill til að hann er kennari við skóla einn á Akureyri en samkvæmt öllum námsskrám  og siðareglum ber kennurum að forðast að sýna fordóma. Þetta kann líka að valda erfiðleikum ef hann kennir í bekk þar sem einhver nemandi hefur ef til vill tilhneigingu til samkynhneigðar. Það gerir þessum nemanda alla veganna ekki auðveldara að koma út úr skápnum ef hann veit að slíkt er synd sem jafnvel er launuð með dauða.

Vitaskuld er þetta þvættingur, samkynhneigð er ekki verri synd en að vera til dæmis lamaður eða blindur. En trúaðir menn verða víst að fá að hafa sína blekkingu í friði eins og þá að jörðin sé flöt og Guð hafi skapað heiminn á sjö dögum. En þessir menn verða að gá að því að þegar þeir takast á hendur kennslu undirgangast þeir ákveðnar siðareglur sem setja hömlur á þá fordóma og þá fáfræði sem einn kennari má sýna.