Stígum í vænginn

Félagi Lenín var einkar framsýnn maður. Í byrjun þriðja áratugarins var hann að funda með einhverjum í Moskvu og benti þar á Ísland á landakorti og lét þau orð falla að þetta land yrði mikilvægt hernaðarlega innan skamms tíma vegna legu þess. Um þetta fjallar Þór Whitehead í nýrri bók sinni Sovét-Ísland sem er einkar athyglisverð þó svo að sjálfsagt megi deila um ýmislegt í sagnfræði bókarinnar enda hún lituð af fremur öfgafullum skoðunum höfundar. Eitthvað er þó örugglega af sagnfræði þarna innan um og líklega er rétt farið með þennan áhuga Leníns á Íslandi.

Hann var fyrsti maðurinn sem fékk þennan áhuga en ekki sá síðasti eins og síðar kom í ljós þegar Bretar töldu það nauðsynlegt að hernema Ísland meðfram til að ráða yfir Norðurhöfum vegna siglinga milli austurs og vesturs. Og þetta mikilvægi Íslands var enn til staðar í Kalda stríðinu og allt í einu vorum við farin að hafa vit á því að spila á þetta. Líkur benda til þess að Bandaríkin hafi með leynd ýtt okkur út í að stinga Dani með rýtingi í bakið árið 1944 og eftir stríðið drógu Bandaríkjamenn okkur inn í NATO og byggðu hér upp herstöð. Roðinn í austri skelfdi.

En landhelgisdeilur okkar við Breta gerðu það að verkum að við hófum nána samvinnu við Rússa og mikil viðskipti. Við seldum þeim akureyskar ullarvörur fyrir olíu, reyndar einnig bíla, vinnuvélar og fleira. Og Bandaríkin, til að hafa okkur góð, jusu í okkur dollurum sem að vísu fóru ekki svo mikið í atvinnuuppbyggingu heldur runnu í vasa nokkurra fjölskyldna í Reykjavík og Rússagróðinn fór í Sambandsveldið í Reykjavík. Þannig að landið var á mörgum sviðum mjög vanþróað þegar það opnaðist endanlega fyrir alþjóðaviðskiptum árið 1994 en þá hurfu helmingaskiptaveldin eins og dögg fyrir sólu. Ísland var ekki lengur eins hernaðarlega mikilvægt og gat því ekki lengur leikið þann leik að stíga í vænginn.

Nú er aftur á móti að renna upp sá tími að við getum farið að leika þessa jafnvægislist aftur. Kína er mætt á svæðið og er þegar að reyna að seilast til áhrifa á Norðausturlandi. Auðvitað eigum við að stíga í vænginn við þá en við eigum ekkert að vera að leyna því í Brussel og gerum það sennilega ekki því allt í einu er Evrópusambandið orðið undarlega samningalipurt. Það er sennilega best að við nýtum okkur þetta, stígum í vænginn við báða og reynum að hagnast á því. Því miður er það staðreynd að íslenska lýðveldið byggir að miklu leyti á fjöllyndi, því skyldi því ekki vera haldið áfram.